Verslag 4e hoorcollege - Dante's Inferno

1. Weergave en weerlegging van opvatting over de ziel van anderen
2. Definitie van de ziel. Zeer crypische tekst.
3. Specifieke vermogens van de ziel

deel II

1e definitie:
de ziel moet dus een wezen zijn dat de vorm is van een natuurlijk lichaam dat potentieel beschikt over leven
2e definitie
daarom is de ziel de eerste verwerkelijking van een natuurlijk lichaam dat potentieel beschikt over leven
3e definitie
de ziel is dan de eerste verwerkeling van een natuurlijk organisch/werktuiglijk lichaam

uitwerking 1e definitie

De ziel moet dus een wezen zijn dat de vorm is van een natuurlijk lichaam dat potentieel beschikt over leven. De achtergrond is het hylemorfisme (hyle=stof en morfisme=vorm)
Voorbeeld:
De David van Michelangelo
Ontstaan van die beeld heeft drie criteria:

• materieel (stof) het blok marmer waaruit het beeld is gemaakt
• efficiëntie. Michelangelo die het blok marmer heeft bewerkt tot een standbeeld.
• finale (doel) Michelangelo stelde zichzelf als doel: het maken van een beeld van David

Het 2e en 3e criterium zijn in het resultaat --> het beeld van David, niet meer te zien. Deze criteria waren alleen van belang voor Michelangelo terwijl hij het beeld maakte.
In het beeld zien we een synthese van de materiële oorzaak (het marmer) en de formele oorzaak (het is een beeld van David. Het standbeeld is een samenstelling van "vorm" en "stof".
Een ding zoals een standbeeld is een samenstelling van "stof" en "vorm". De toevoeging "dat potentieel beschikt over leven" is noodzakelijk om bij scheiding van stof en vorm wel nog te kunnen spreken over een lichaam/entiteit die potentieel beschikt over leven, maar geen ziel bezit.
Stof en vorm kunnen gescheiden worden.
Voorbeeld: het ruiterstandbeeld van Marcus Antonius op de Capitolijnse heuvel. De Christenen dachten dat dit keizer Constantijn was. Dat is de reden waarom het beeld niet is verwoest.

Hoe zit dit bij levende wezens

Finale en efficiente oorzaak niet duidelijk. Niet alleen materiële oorzaak. Vragen:

• Waar is de efficiënte en finale oorzaak?
• Waar is de "stof"van een lichaam voorafgaand aan de vorm. Een lichaam bestaat niet zonder leven

Beeld is van marmer en is uit het blok marmar ontstaan.
Hoe zit dit bij het ontstaan van mensen?
Mensen worden niet gemaakt, maar mensen groeien
Groeien heeft een innerlijke doelmatigheid, want groei stopt weer op een bepaald moment. De groei gaat niet eindeloos door.

Conclusie:

Hylemorfisme is op levende wezens niet toe te passen. De redenering is niet bevredigend.
Stof en vorm is een statische omschrijving. Marmeren beeld verandert niet meer. Slechts dynamisch tijdens het onstaansproces
Levende wezen kunnen lopen, praten, zich bewegen Ze zin dynamisch.
Vanuit deze redenering kwam Aristoteles op de 2e definitie.

uitwerking 2e definitie

Daarom is de ziel de eerste verwerkelijking van een natuurlijk lichaam dat potentieel beschikt over leven.
Dit houdt een aanzet tot een dynamisch proces in.
Voorbeeld 1:
Een atleet die klaar staat (doodstil) voor de start.
We weten allemaal hoe we moeten klaarstaan. Dat is kennis (impliciet)
Maar klaarstaan als een atleet vereist verdere beschouwing van dat klaarstaan. Het is betrokken op het nu. De impliciete kennis wordt gebruikt.
Voorbeeld 2:
Iemand beheerst een vreemde taal (Chinees), maar zal niet altijd Chinees praten. Hij heeft een potentieel stuk kennis van het Chinees. Zodra de persoon in China komt, zal hij de potentiele kennis gaan gebruiken. Bij de beschouwing van zijn kennis ( praktisch toepassen), blijkt de omvang van de kennis die de persoon bezit.
Definitie van "De eerste verwerkelijking": de ziel is de instantie die ervoor zorgt dat een natuurlijk lichaaam zich doelen stelt en activiteiten ontplooit om die doel naderbij te brengen.

Overgang van de 2 definitie naar de 3e definitie

de ziel is dan de eerste verwerkelijking van een natuurlijk organisch/werktuiglijk lichaam.
Deze omschrijving houdt een breuk in met het hylemorfisme.
De eerste werkelijking gaan over in tweede verwerkelijking en houdt rekening met strevingen/bewegingen
Voorbeeld:
de werking en functie van organen:
Het streven van de maag is om hongergevoel op te wekken, zodat er voedsel wordt opgegegeten.
Het streven van de ogen is kijken, zodat de omgeving kan worden waargenomen.
Volgens Artistoteles gebruikt de mens zijn organen om onderzoek van het leven te realiseren.
Van nature streven mensen naar kennis, wat de eerste verwerkelijking van de ziel is.
De eerste verwerkelijking streeft naar tweede verwerkelijking: we kunnen, dus we willen.
Deze dynamiek vinden we op allerlei gebieden: voeding, waarneming, voorstelling, denken, organen, werktuigen.
Deze processen leiden tot emoties. De emoties leiden tot innerlijke groei (levenslessen). De persoon ontwikkelt een verdiepte persoonlijkheid.
Hieruit volgt dat na de dood de organen niet meer werkzaam zijn. De ziel is dan weg en is materie(een schim) geworden.

Conclusie:

Artistoteles kent geen dualisme van ziel en lichaam. Geen reductie van het ene tot het andere (esse es percipi of wij zijn ons brein)
Het is eerder een vroege interpretatie van het lichaam als "lichaam-subject"
Het lichaam doet zaken automatisch.Denk aan: autorijden.
Hoewel Aristoteles het denken soms overwaardeert, blijft het driftmatig bepaald en gebonden aan "voorstelling"

Thomas van Aquino

Erich Auerbach (1892-1957)

Korte levensloop en ontstaan van Mimesis

Hoogleraar filologie in Marburg. Vlucht voor de nazis in 1935 naar Istanbul. Schrijft daar Mimesis. Belangrijkste werk. Auerbach had in Istanbul beperkte mogelijkheid tot onderzoek. Geluk bij een ongeluk: Mimesis is niet overladen met informatie. Hij becommentarieert klassieke werken aan de hand van een citaat. Hij past zijn eigen taaltheorie toe. Een inspirerend werk. Hij vergelijkt taalgebruik. Auerbach verwijst naar Hegel als Dante behandelt.
Mimesis heeft bij Plato de betekenis gekregen van nabootsing, maar oorspronkelijk was het iets opvoeren uit de werkelijkheid. Natuur verbeeldt het leven. Literatuur is een nieuw medium. Het is drama in geconcentreerde weergave. Zou kunnen gebeuren. In het werkelijke leven gebeurd het niet zo. Auerbach onderzoekt stijlvermenging.
Tragedie en epos altijd geuit in hogere taal. Comedie plattere stijl, meer laag bij de gronds. Dante gebruikt in de Comedia stijlvermenging, zowel grappen en grollen, als gebruik van hogere taal. Ook in de Bijbel komt stijlvermenging voor. Dante heeft dat aan de Bijbel ontleend.

Auerbach's theorie op de schimmen.

Ze hebben geen besef van historische tijd. Ze zitten er voor eeuwig. Hoelang dat ook duurt. Er gebeurd niets. Hun "eeuwigdurende" bestaan wordt onderbroken door het bezoek van Dante. Het bezoek van Dante geeft dramatiek. De lezers maken de doorbreking van het saaie bestaan mee.

Relatie met Hegel: Vorlesungen über die Ästhetik

De zielen bij Dante hebben een 'wechelloses Dasein". Ze zijn een soort gestolde vorm, als het ware versteend in de vorm die ze bij leven hadden. Hun straf is ontleend aan het oordeel van God.
Dit zien we ook in het Oude Testament, dat een pre-figuratie is voor het Nieuwe Testament. In het Oude Testament wordt door verschillende profeten gewezen op de komst van Jezus. Figuratie wil zeggen vervulling. Auerbach kijkt hiernaar van een christelijk gezichtspunt. Het aardse leven en de voorgestelde figuur is de vervulling, zo ben je. Je kan niet meer veranderen: Wechellose dasein. Dante gebruikt de figuur en de vervulling en maakt hiervan een levendige beschrijving. Zijn beschrijving is realistisch. Het schetst een levendig beeld van het verblijf van de personen/zielen in de hel.

Hegel Vorlesungen über die Ästhethik. III.III.C.3.c. Das romantische Epos.

Auerbach baseerde zich op dit werk.
Dieses Epos(de Comedia) ... senkt nun die lebendige Welt menschlichen Handelns und Leidens und näher der individuelen Taten und Schicksale in dies wechsellose Dasein hinein ...
... Den wie die Individuen in ihrem Treiben un Leiden, ihren Absichten und ihrem Vollbringen waren, so sind sie hier für immer, als eherne Bilder versteinert.

Ontvangst van de Comedia na publicatie