Verslag 1e hoorcollege - Byzantium

De 5 hoorcolleges zijn als volgt ingedeeld:

• Geschiedenis - deel 1
• Geschiedenis - deel 2
• Godsdienst
• Literatuur
• Onderwijs, Kunst en Filosofie

Geschiedenis - deel 1

Inleiding

De Byzantijnse cultuur heeft jarenlang niet in de belangstelling gestaan. Echter zonder de cultuur van de Byzantijnen zouden we geen weet hebben van de antieke Griekse literatuur. De Byzantijnse schrijvers en monniken beheersten en schreven in het Oud-Grieks. Zij kenden de werken van de oude Grieken: Homeros, Plato, Aristoteles en de Griekse tragedies en hebben deze werken gekopieerd en geconserveerd. Ook werd het Oud-Griekse op de scholen gedoceeerd. Het behoud van deze kennis van het Oud-Grieks heeft er voor gezorgd, dat de taal en de Griekse cultuur niet verloren is gegaan en in de late middeleeuwen en de Renaissance opnieuw bekendheid heeft gekregen in West-Europa.

Na de val van het West-Romeinse Rijk en de chaos van de volksverhuizingen in het westen van Europa verdween door het Oud-Grieks er als taal en werd vervangen door het Latijn. Dankzij de relaties met het Byzantijnse Rijk en de Arabische wereld is de kennis over de Griekse wereld behouden gebleven. Dit gold niet alleen voor de literatuur, de filosofie en medische kennis, maar ook voor de techniek die vooral dankzij de Arabische wetenschap naar het westen is gebracht.

Ook de Byzantijnse kunst staat opnieuw in belangstelling. Men dacht heel lang dat het een starre kunst was, maar er is wel degelijk een ontwikkeling in de Byzantijnse kunst te zien. Bovendien is de Byzantijnse kunst van invloed geweest op de ontwikkeling van de vroege schilderkunst in het westen.

Vooral na de val van Constantinopel in 1453 is een grote groep Byzantijnse kunstenaars en geleerden naar het westen verhuisd. Zij hebben hun verworvenheden aan hun vakgenoten en westerse intelligentia overgedragen.

Op een heel ander gebied is de Byzantijnse cultuur ook voor de ontwikkeling van de het orthodoxe geloof (de Grieks-Orthodoxe en de Russisch-Orthodoxe kerk) van groot belang geweest. Ondanks vele strubbelingen kan worden gesteld dat de huidige Grieks-Orthodoxe en Russisch-Orthodoxe kerk hun wortels hebben in het Byzantijnse geloof.

Byzantion

Oudgrieks:

Βυζαντιο[ν] / Byzantion;

Latijn:

Byzantium;

Turks:

Bizans

Al tussen 2000 en 5000 v. Chr. is het gebied rond de ingang van wat nu de Zwarte Zee is bewoond. De plaats van Byzantium was echter ook al bekend in de Griekse mythologie. De mythe van de priesteres Io, de priesteres in de tempel van Hera in Argos. Ze was heel knap en werd door Zeus verleid tot woede van Hera. Zeus bedenkt een list en verandert Io in een koe. Als Zeus haar bemint verbergt hij zichzelf en Io in een wolk, maar Hera doorziet zijn bedrog en roept hem weer ter verantwoording. Zeus ontkent bij hoog en laag en Hera zegt hem dat hij haar dan maar die koe moet geven. Hera laat Io bewaken door Argos met de honderd ogen waarvan altijd twee wakker waren. Zeus stuurt Hermes, zijn zoon, naar Argos met een fluit en met een mes. De muziek van Hermes' fluit laat ook de laatste twee ogen van Argos dichtvallen en met het mes onthoofd Hermes Argos. Hera snelt naar Argos en redt zijn ogen die ze in de staart van de pauw plaatste. Hera stuurde een horzel op Io af, zodat de Io, de koe geen rust kon vinden en moest door Griekenland zwerven. Ze komt eerst bij de Ionische zee en bereikt via Byzantium de oversteek bij de Bosporos en dat betekent: de oversteek van de koe, een voorde, net als bij Coevorden en Oxford. De Bosporos ligt helemaal in het noorden van Byzantium. Ten noorden is de Zwarte Zee, ten zuiden de voorzee: Propontis of de Zee van Marmara. Aan de kant van de Egeïsche Zee ligt de Hellespont. De geschiedenis van Io eindigt na omzwervingen in Klein-Azië in Egypte waar ze een kalf baart, de heilige Apis. Ze blijft in Egypte en wordt daar de godin Isis.

De Hellespont is genoemd naar Helle. Haar stiefmoeder wilde van haar en haar broer Phrixos af en ze vluchtten samen uit Thebe op de rug van een sprekende ram. Ze staken de zee over, maar tijdens de oversteek viel Helle in de zee die naar haar de Helle's Pontos genoemd. Haar broer Phrixos kwam in het noorden terecht, waar hij de ram slachtte en de vacht ophing. Dit is later het Gulden Vlies geworden.

De verhalen bewijzen dat de Grieken wisten van de omgeving zonder dat ze daar een kolonie hadden gesticht.

De stichter van Byzantium

In 660 v.Chr. zijn het de Grieken die een eerste naam aan de plaats geven. De stad is gesticht door Byzas, een Griekse bewoner uit Megara. Byzas koos de landengte tussen Propontis en de Gouden Hoorn (d.i. op het grondgebied van het huidige Istanboel), tegenover wat hij 'het land van de blinden' noemde. Dit was een stad die 30 jaar eerder door Grieken was gesticht. Volgens Byzas was de plaats die hij koos strategisch veel sterker, maar de watervoorziening bleek veel lastiger voor de nieuwe stad, dan in het er tegenoverliggende Chalcedon. Omdat Byzantium aan de landzijde kwetsbaar was voor invallen van Thraciërs liet Byzas een muur bouwen dwars over de landengte. Byzantion maakt een grote bloei door na de stichting. Het werd de belangrijkste handelsstad van de Egeïsche Zee, mede door de tol die passerende schepen moesten betalen.

Alle grote generaals, waaronder Darius, hebben geprobeerd om Griekenland te veroveren. Dat is mislukt. De Grieken versloegen het leger van Darius in de slag bij Marathon. Zijn zoon Xerxes (zie Herodotus) heeft een nieuwe poging gewaagd. (Herodotus schrijft dat Xerxes was de eerste die een brug liet bouwen, maar Zeus vond dat een ingreep op de natuurlijke status van de Bosporos. Herodotus beschrijft in zijn boeken hoe de ingenieurs van Xerxes twee bruggen bouwden naar de landtong aan de overzijde. Nadat het karwei bij klaar was stak een storm op en werden de bruggen vernield. Xerxes was razend en droeg zijn mannen op om de Hellespont driehonderd zweepslagen te geven en voetboeien in het water te gooien, zodat dit water zich aan hem zou overgeven en doen wat de koning verwachtte. Na de afstraffing werden ook de verantwoordelijke ingenieurs onthoofd. Net als Darius moest Xerxes de oversteek maken door middel van een schipbrug.

Na Xerxes hebben meerdere machthebbers geprobeerd om Byzantium in te nemen. De belangrijkste is Philippus van Macedonië. Hij wilde Klein-Azië veroveren en begon met een aanval op Byzantium. Maar de muren die Byzas had laten aanleggen bleken zo sterk dat hij de stad niet kon innemen. Hij groef een tunnel naar de stad, maar het verhaal gaat dat Byzantium werd gered door de stadsgodin Hekate.

Ze was de Aardegodin, maar ook de Maangodin. Als Aardegodin kon zij figuren uit de onderwereld oproepen. Deze onderwerreld wezens hielden de soldaten van Filippos tegen. Hekate had de Byzantijnen gewaarschuwd, zodat ze de aanvallen konden afslaan. De Byzantijnen hebben Hekate in hun vlag opgenomen. Het symbool van Hekate is de halve maan. Constantijn heeft hier later de vijf puntige ster aan toegevoegd, als Maria Stelle Mares, Maria, Sterre der Zee. De halve maan en de ster vinden we terug in de Turkse vlag. De Turkse vlag is een restant van de Byzantijnse vlag, ook al wordt dat in Turkije ontkent.

Bezoek Apostel Andreas ( 30 na Chr.)

Andreas was de apostel om Griekenland en de landen er om heen te bekeren. Hij heeft o.a. de Scythen bekeerd en op zijn terugtocht kwam hij, volgens de legende, langs Constantinopel, eigenlijk nog Byzantium. De legende dateert van de 8e eeuw na Christus. Constantinopel pas laat in de geschiedenis gezien als christelijke stad. Rome kende veel meer martelaren en eigenlijk vonden de inwoners van Constantinopel dat hun stad het centrum was van de christelijke wereld. Latere Byzantijnen hebben het verhaal rond het bezoek van de heilige Andreas verzonnen.

Andreas is de eerst geroepene van de apostelen: proto kleitos. Hij was ouder dan Petrus. De Byzantijnen zeiden dat Andreas de eerste is geweest die een christelijke stad heeft gesticht. Dat was in Byzantium, waar hij een kapelletje stichtte voor Maria, de Moeder van God (theotokos). Deze verhalen zijn verzonnen en niet te bewijzen. Omdat Andreas de oudste was van de apostelen was Constantinopel ouder dan Rome. Andreas is mogelijk pas later in Byzantium geweest en niet rond 30 n.Chr. In Rome stierf Andreas de marteldood aan wat later het Andreas-kruis werd genoemd. Inmiddels is bekend dat Andreas nooit in Rome is geweest.

193 na Chr. was een rampjaar voor Byzantium. Septimus was nog geen keizer en moest zich een plaats veroveren op een aantal tegenkeizers. Een van deze keizers Pescennius Niger werd gesteund door Byzantium. Septimus heeft zijn woede over het steun van de Byzantijnen bestraft met de complete verwoesting van Byzantium. De stad werd een rokende puinhoop. Later heeft Septimius Serverus Byzantium weer opgebouwd, maar het herstel is door hem niet afgemaakt.

Keizer Constantijn de Grote (306-337)

Constantijn is de eerste keizer en stichter van Constantinopel. Er zijn 88 keizers geweest van wie 5 zich schandelijk hebben gedragen, maar waarover ook veel te vertellen is. Ook zijn er een paar keizerinnen geweest.

Iedereen kon keizer worden in Byzantium. Het was geen overerfelijk functie. Ook keizerin worden was mogelijk, ook al waren ze van mindere afkomst.

Sommige keizers waren lui of wreed, maar er zijn ook keizers geweest die een weldaad voor het rijk waren.

Wat de eerste keizers hebben opgebouwd is veelal door de geschiedenis heen van kracht gebleven tot de verovering van Constantinopel in 1453. Er zijn drie keizers geweest die als bijnaam 'de Grote' hebben gekregen: Constantijn de Grote, Theodosius de Grote en Julianus de Grote.

In de colleges komt eerst de geschiedenis aan de orde. Daarna wordt de godsdienst van de Byzantijnen besproken. Zij waren een zeer godsdienstig volk. Vervolgens bespreekt de docent de literatuur en de kunst, met accent op de iconen.

Nadat Constantijn zijn tegenstander Maxentius bij de Milvische brug in 312 heeft verslagen, dankzij de droom, waarin een engel hem zou hebben gemaand om op de schilden van zijn soldaten het kruis te schilderen. Onder dat symbool zou hij overwinnen. Dit verhaal is pas in de 6e eeuw voor het eerst waargenomen.

Nadat hij de volledige macht had veroverd, richtte Constantijn zijn aandacht op het oostelijk deel van het rijk, omdat die oostgrens voortdurend werd bedreigd door Perzië. Rome was daarvoor te verafgelegen en had ook aan belang ingeboet. Constantijn besloot meer in de richting van Klein-Azië een stad zoeken. Eerst dacht hij aan Troje, omdat Aeneas vanuit Troje was gevlucht en later Rome had gesticht. Helaas lag Troje niet meer aan zee en bleek ook een ongezonde omgeving te zijn door moerassen en muskieten. Vervolgens bezocht hij Thessaloniki, maar zette zijn zoektocht voort en kwam in Byzantium te recht. Er zijn verschillende mooie, niet op feiten gebaseerde, verhalen ontstaan over zijn keuze voor Byzantium. In dromen zag hij adelaars die stenen lieten vallen nabij Byzantium. Hij zou een oude vrouw hebben gezien die veranderde in een jeugdige schoonheid en een engel zou hem de omtrek van de stad hebben getoond.

In 324 besloot Constantijn dat Byzantium door hem zou worden hersticht, als Nova Roma, het Nieuwe Rome.

Zijn aanpak was zeer voortvarend. Krijgsgevangen Goten werden aan het werk gezet om de muur van zo'n 21 km te bouwen. De stad werd vier keer zo groot als het was en twee keer zo groot als het oude Rome. Het werd een echte Romeinse stad met een forum met daarop een zuil met zijn standbeeld als symbolisering van de zonnegod met stralen rond zijn hoofd. In de zuil liet hij allerlei heidense voorwerpen inmetselen, waaronder het palladium van Athena, maar ook een aantal christelijke symbolen, zoals de mandjes van de broodvermeerdering en de hamer van Noach. De voorwerpen zijn er mogelijk nog steeds, want de zuil staat nog altijd in Istanboel.

Ook liet hij een gigantisch hippodroom bouwen met duizenden zitplaatsen. Met de bouw van het Milion, het beginpunt van alle afstanden naar plaatsen in zijn keizerrijk, maakte hij Byzantium tot het nieuwe middelpunt van zijn rijk. Oorspronkelijk was dit een privilege van Rome, maar Byzantium nam dit over. Nova Roma werd het nieuwe centrum. Ook restanten van het Milion zijn nog steeds te zien met daarop de afstanden.

Om de senatoren van Rome te verleiden om zich in Nova Roma te vestigen, liet Constantijn hun woningen in Rome nabouwen en kregen zij levenslang gratis brood.

De achtergebleven senatoren wilden met Constantijn niets meer te maken hebben en bleven thuis, toen hij nog een keer een bezoek bracht aan de oude stad.

In 313 had Constantijn het Edict van Milaan uitgevaardigd. In dit Edict werd aan de iedereen vrijheid van godsdienst toegestaan. Ieder mocht zijn godsdienst zelf beleven. Christenen hoefden niet langer in het geheim hun bijeenkomsten te houden. Er wordt gezegd dat het Edict van Milaan een eerste stap van Constantijn was om het christendom te omhelzen, maar in 313 werd het christendom nog geen staatsgodsdienst.

Of Constanstijn inderdaad naar het christendom neigde is een punt van discussie, omdat hij zich pas 24 jaar later bekeerde. Bij de festiviteiten rond de stichting van zijn nieuwe stad naast christelijke priesters, ook heidense rituelen liet uitvoeren.

Constantijn begreep heel goed dat het christendom een goed georganiseerde structuur bezat met een strakke hierarchische opbouw.

Toch was Constantijn tijdens zijn leven zelf niet het christendom toegedaan. Hij bouwde o.a. ook veel heidense tempels en beelden van Romeinse goden en noemde zichzelf Pontifex Maximus. Zichzelf zag hij als Sol Invictus. Volgens verschillende schrijvers was Constantijn nogal ijdel. Hij liet zich graag portretteren met een gladde kin, zoals de Romeinse keizers voor hem. Ook liet hij zich na zijn dood Divius Constantinus noemen de Heilige Constantijn. Toch wordt hij gezien als de eerste christelijke keizer.

Dit is te danken aan bisschop Eusebius die een levensbeschrijving van Constantijn heeft geschreven, waarin hij de keizer heeft opgehemeld. Het is een soort heilige leven met enorme overdreven beschrijvingen van de persoon van Constantijn en de rouwklachten van het hele volk en het leger bij zijn dood.

Doop van Constantijn de Grote

Pas op zijn sterfbed in 337 heeft Constantijn zich laten dopen, omdat de doop alle zonden afwast, mits er tussen de doop en het verdere leven geen zonden worden bedreven.

Hij is begraven in de kerk van de Apostelen met rondom twaalf sarcofagen (symbolen voor de twaalf apostelen) met de enorme porfieren sarcofaag van Constantijn in het midden (iso-apostolos = gelijk aan de apostelen) als belangrijkste dertiende apostel. De heidense priesters zagen in de sarcofagen en cenotafen de twaalf Olympische goden. Deze enorme sarcofaag staat nog altijd bij het museum in Istanboel.

Heilige Constantijn?

In de oostelijk kerk wordt Constantijn vereerd als heilige. In veel steden vind je kerken die gewijd zijn aan Constantijn en zijn moeder Helena. Helena was een prostituee in een bar en had een relatie met Constantijns vader (Constantinos de Bleke), maar is nooit met hem getrouwd geweest. Constantijn was dus een bastaard die niet van luisterrijke afkomst was. Om dit beeld bij te stellen heeft hij zijn moeder tot Augusta (=keizerin) te verheffen.

Helena was een intrigante. Zij heeft in de familie zoveel rampen veroorzaakt, dat Constantijn in het westen nooit heilig is verklaard. Dat begon al met zijn oudste zoon Crispus die een begaafd strateeg en generaal en zeer gezien bij zijn soldaten. Constantijn die nogal jaloers en ijverzuchtig van aard was, heeft op instigatie van Helena de jongen laten vermoorden.

Later heeft hij zijn vrouw Fausta van overspel met Crispus beticht. Ook nu weer was Helena de aanstichter van moord op Fausta. Fausta is gestikt in de sauna van het paleis. Ook haar vader, broers en neven werden in opdracht van Constantijn vermoord. Al deze gruwelijkheden waren voor de westelijke kerk een reden om Constantijn niet heilig te verklaren.

Opvolgers van Constantijn en de gevolgen van de dood van Constantijn

Na de dood van Constantijn werden er drie maanden rouwplechtigheden gehouden door zijn drie overgebleven zonen. Constantijn had oorspronkelijk vier zonen, maar de oudste was door intriges aan het hof door zijn vader vermoord.

De vier zonen van Constantijn heten:

1. Crispus 305-326 De vermoorde zoon.
2. Constantijn 316-340
3. Constantius 317-361
4. Constans 323-350

Zoals veel heersers hebben vaak nagelaten om hun opvolging te regelen. Ook Constantijn had daarover niets vastgelegd. Zijn drie zonen en zijn drie overgebleven zonen (Constantinus, Constans en Constantijn) wilden in het begin samen het rijk leiden. Wel moordden ze de rest van de familie uit, op twee jonge jongetjes na, omdat ze meenden daarvan niets te vrezen te hebben. Dat is later een misrekening gebleken.

Nadat ze de familie hadden uitgemoord, kregen ze onderling ruzie. Constans ging Constantijn bestrijden en heeft zijn broer overwonnen. Daarna werd Constans zelf het slachtoffer van zijn eigen soldaten.

Constantius was de enig overgebleven erfgenaam van het rijk van zijn vader. Hij was geen slechte keizer, maar wel met een hang naar grote luxe aan het hof. Als keizer werd Constantius werd geconfronteerd met aanvallen van de Perzen in het oosten van het rijk en met een opstandig Gallia in het westen.

Hij benoemde Julianus, één van twee neven (de tweede was Gallus) tot bevelhebber van de legers in het westen. Alhoewel Julianus bekend stond als een kamergeleerde, bleek hij een goed strateeg te zijn en behaalde de overwinning in Gallia. Zijn manschappen waren zo van hem gecharmeerd, dat ze hem tot keizer uitriepen. Maar tot bij zijn kroning riep Julianus Zeus aan. Het bleek dat Julianus het christelijk geloof tijdens zijn studie had afgezworen. Het heidendom moest, volgens hem, in het rijk worden hersteld.

Constantius die in zijn strijd met de Perzen hoorde, dat Julianus tot tegenkeizer was uitgeroepen, haastte zich terug naar huis, maar aangekomen in Griekenland, bezweek hij aan een koorstaanval. Julianus was nu de enige opvolger. Die maakte zijn intocht in Constantinopel en had de ambitie om de nieuwe keizer te worden.

Julianus de Afvallige of Julianus Apostata

Julianus bleek een stoicijnse filosoof te zijn. Hij versoberde het leven aan het hof en leefde een zeer ascetisch leven. Overal in het rijk wilde hij de tempels laten openen voor de heidense rituelen, waaronder dierenoffers om de Olympische goden welgezind te houden.

Expeditie tegen Perzië

Net als Constantius kreeg Julianus te maken met aanvallen van de Perzen in het oosten van het rijk. Onderweg in Anatolië deed Julianus diverse steden aan, waaronder Antiochië, waar hij gebouwen liet optrekken en een epidemie en voedselgebrek bestreed. Hij trok verder richting Perzië en het leek dat hij weer een overwinning zou behalen. Hij trok echter te ver vooruit Perzië binnen en kreeg tijdens een treffen bij Ctesiphon een dodelijke wond. Hij is in Perzië gestorven na slechts twintig maanden keizer te zijn geweest.

De christenen waren heel erg ingenomen met zijn dood. Ze noemden hem 'Apostata', de afvallige. Na zijn dood is het christendom in ere hersteld. De tempels werden weer gesloten, de priesters ontslagen en dierenoffers werden niet uitgevoerd.

Theodosius is een van de 37 keizers die ook generaal waren. Hij kwam oorspronkelijk uit Spanje. Bijzonder is dat hij in de hippodroom een obelisk heeft laten neerzetten, die tot op de dag van vandaag nog nooit is ingestort bij een aardbeving.

Ondanks zijn bijnaam 'de Grote' heeft hij niet veel gedaan aan de gebiedsuitbreiding van het rijk. Hij heeft de bijnaam gekregen doordat hij in 391 allerlei heidense gebruiken heeft verboden, zoals o.a. de Olympische Spelen en de mysteriën van Eleusis. Alle tempels moesten worden gesloten, wat fanatieke christenen er toe bracht om de tempels ook af te breken en alle beelden te onthoofden, maar dat was niet in de bedoeling van de keizer geweest.

In 393 kondigde hij het Edict van Thessaloniki af, waarbij het christendom staatsgodsdienst werd. Daardoor heeft hij de naam Theodosius de Grote heeft verdiend.

Hij was een redelijk milde keizer, maar stond wel bekend om zijn woedeaanvallen. Om de Thessaloniërs te bedanken had hij een garnizoen achtergelaten, zodat de stad zichzelf kon verdedigen tegen aanvallen van vijandelijke stammen. Helaas gaf hij de leiding in handen van een incompetente generaal die zich de woede van de Thessaloniërs op de hals haalden door een wagenmenner te veroordelen. Tijdens de daarop volgende opstand werd de generaal gelyncht. Toen Theodosius, tijdens zijn verblijf in Milaan, dat hoorde, werd hij zo woedend dat hij een leger op de stad af stuurde. Alle bewoners werd samen gedreven in de hippodroom, waarna ze werd uitgemoord. Het was een vreselijke slachting.

Niemand durfde tegen de woedende Theodosius in te gaan, op een man na: de bisschop van Milaan, Ambrosius. Hij veroordeelde de moordpartij als een onchristelijke daad en Theodosius mocht niet meer in de Dom van Milaan komen. Pas toen Theodosius het boetekleed aantrok en in de kerk toegaf dat hij een grote zonde had bedreven, werd hij weer tot de heilige sacramenten toegelaten.

Dit is de eerste keer dat het kerkelijk gezag boven het wereldlijk gezag kwam.

Christendom en politiek: de bisschop als machtsfactor

Traditioneel in Romeinse Rijk
• Keizer
• Senaat
• Leger

Na Constantijn
• Keizer
• Senaat
• Leger
• Bisschoppen

De machtverhouding tussen de keizer en christendom veranderde door de invloed van de bisschoppen op de politiek. Niet langer waren de keizer, de senaat en het leger de bepalende factoren, maar werd de invloed van de bisschoppen van grote betekenis. Ze konden aan de leden van de keizerlijke familie, inclusief de keizer zelf, de leden van de senaat en de leger leiding de toegang tot de heilige sacramenten opschorten en zelfs verbieden.

Zonen van Theodosius: Arcadius en Honorius
Opdeling van het rijk

Ook Theodosius heeft nagelaten om zijn opvolging te regelen. Hij had twee zonen Arcadius(16) en Honorius(10) en om hen beide als zijn opvolgers te kunnen benoemen heeft hij het rijk gesplitst in een oostelijk deel en een westelijk deel.

H4. op 7 minuut 41

Controverse Johannes Chrysostomos en Keizerin Eudoxia

Theodosius II codex (438)

Stichting auditorium en versterking muren optreden zus Pulcheria

Huwelijk met Eudocia

Regering Keizer Anastasios (491 – 518)
Terreur Groenen en Blauwen

De eeuw van Justinianus de Grote Justinianus aan de macht in 527

Veroveringen,

Nika-oproer in 532

Reorganisatie van de wetgeving

Huwelijk met Theodora:

Pest in Constantinopel (542)
Godsdienstpolitiek
Handel en bouwactiviteiten

Laatste jaren

Justinianus als oudere man

Opvolgers: Mauricius
Stichting Exarchaten

Met de term Exarchaat werd in Byzantium een bestuurlijke eenheid aangeduid. Exarchaten waren Byzantijnse gebieden in Italië en Noord-Afrika, waarvan aan het hoofd een Stadhouder (exarch) stond. De exarch oefende in deze gebieden de hoogste bestuurlijke macht uit. De exarchaten werden aan het eind van de 6e eeuw ingevoerd, als maatregel tegen de toenemende bedreiging van het rijk door de Avaren, Slaven, Longobarden, Sassanieden en andere volkeren. De exarchaten van Ravenna en Carthago hielden zich tot aan het eind van de 7e eeuw staande.

Opstand van het Balkanleger (602)

Phokas is de naamgever van het laatste monument dat op het Forum Romanum in Rome werd opgericht. De reden voor het aan Phokas wijden van de zuil is niet geheel duidelijk, mogelijk kwam het omdat Phokas het Pantheon aan Paus Bonifatius IV (dan al wel de machtigste persoon van de stad) schonk om te gebruiken als kerk. In ruil hiervoor heeft Bonifatius wat bemiddeld met de Lombarden zodat Smaragdus, de ex-exarch van Ravenna zijn positie weer terugkreeg. Als dank hiervoor liet Smaragdus op een oude zuil uit de 2e eeuw een beeld van de keizer zetten en liet de zuil wijden aan Phokas op 1 augustus 608. Het beeld is waarschijnlijk al snel weggehaald door Phokas' opvolger Herakleios

De dynastie van Heraclius
Regering van Heraclius

Stichting themata
Kruistocht tegen de ongelovigen met steun van
de clerus (slag bij Niniveh in 627)

Heilig kruis terug in Jeruzalem in 630

Nederlaag tegen de Arabieren 636
Laatste jaren Constans II Pogonatus
Syracuse hoofdstad van het rijk 660

Achterkleinzoon Constans II Pogonatus
Overwinning op Arabieren
Grieks vuur

Justinianus II Rhinotmetos:
Eerste regering 685 – 695
Tweede regering 705 – 711
Concilie in Trullo